Çalışanların emekli olduklarında alacakları maaşı doğrudan etkileyen “Aylık Bağlama Oranı (ABO)” sistemi yeniden gündemde. Uzmanlara göre, ABO oranı çalışanın prim gün sayısı ve hizmet süresine göre farklılık gösteriyor.
Mali Müşavir ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz, milliyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada ABO’nun emekli maaşı hesaplamasında en kritik unsur olduğunu belirterek, şu bilgileri paylaştı:
“Emekli maaşı hesaplamasında üç dönem dikkate alınır: 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası. Her dönem için farklı oranlar uygulanır. Çalışanların yatırdığı primler, enflasyon ve ekonomik büyüme oranlarına göre güncellenerek ortalama alınır ve bu değer aylık bağlama oranı ile çarpılır.”
ABO Yıllar İçinde Düşürüldü
Yılmaz’a göre sistem, yıllar içinde çalışanların aleyhine değişti.
2000 öncesi dönemde ABO oranı en az %60 olarak uygulanıyor, her 240 gün için %1 artış eklenebiliyordu. En yüksek oran ise %85’e kadar çıkabiliyordu.
2000-2008 yılları arasında oran düşürülerek ilk 3.600 gün için %3,5, sonraki 5.400 gün için %2, devam eden her 360 gün için ise %1,5 olarak hesaplanmaya başlandı.
2008 sonrasında ise sistem bir kez daha değişti ve her 360 gün için %2 oranı esas alındı.
Asgari Ücret Üzerinden Prim Maaşı Düşürüyor
Uzmanlar, emekli maaşındaki düşüşte sadece ABO’nun değil, primlerin yatırıldığı tutarın da büyük rol oynadığını vurguluyor. Asgari ücret üzerinden prim yatıranların, düşük emekli maaşı almasının temel nedeni bu durum.
Yılmaz, “Vasıfsız işe başlayan bir kişi yıllar içinde maaşını artırsa da eğer primleri hep asgari ücret üzerinden yatırılırsa, düşük ABO nedeniyle emekli maaşı da düşük olur” dedi.
Yeni Düzenleme Ne Getirecek?
Cumhurbaşkanlığı programında yer alan yeni düzenleme ile çalışanların daha uzun süre istihdamda kalması hedefleniyor. Henüz detayları açıklanmayan çalışmada, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği ve sosyal adaletin güçlendirilmesi amaçlanıyor.
Ayrıca Meclis’te görüşülen torba yasa kapsamında, uzun vadeli sigorta kollarında işveren payının 1 puan artırılması ve asgari ücretin 7,5 katı olan prim kesintisi üst sınırının 9 kata çıkarılması da planlanıyor.
Uzun Süre Çalışan Daha Fazla Maaş Alacak
Emin Yılmaz, “Bugün 3.600 gün prim ödeyenle 9.000 gün prim ödeyen arasında maaş farkı sınırlı. Bu durum çalışma barışını bozuyor. Reformla bu farkın adil hale getirilmesi bekleniyor” değerlendirmesinde bulundu.