Bingöl’ün önemli akarsularından olan Murat Nehri, yıllardır çöp doldurma alanları, tehlikeli atık işleme, taş, kum, çakıl, mıcır gibi yapı malzemesi çıkarma, kontrolsüz çöp döküm alanları nedeniyle tehdit altında bulunuyor.
Murat Nehri’nin tehdit altında olduğu, TEMA Vakfı tarafından 2016 yılında hazırlanan ‘Türkiye Su Varlıklarına Yönelik Tehditler Haritası’nda yerini almıştı.
TEMA raporunda, Murat Nehri’nin tehdit altında gösterilmesinde en önemli nedenleri, nehrin kontrolsüz çöp dökme alanı olarak kullanılması ve yapı malzemesi çıkarımı (taş, kum, çakıl, mıcır) gösterildi.
TEHDİT 1980'DE BAŞLADI
Murat Nehri’nde 1980 yılından itibaren tehdidin başladığı vurgulanan raporda, şu ifadelere yer verilmişti: “Murat nehri, Bingöl ili içindeki uzunluğu 96 km (Toplam uzunluğu 722 km) olup Bingöl ilinin en önemli su kaynağından biridir. Murat nehrinin çevresinde tarım yapılan alanlar ve yerleşim yerleri yoğun bir şekilde artmaktadır. Tarım arazilerinde kullanılan insektisit, herbisit ve yapay gübreler ile yerleşim yerlerinden akan kanalizasyon atıkları nehre karışmakta ve nehri kirletmektedir. Bingöl ve bağlı ilçelerin tüm katı ve sıvı atıklarının kontrolsüzlüğü nedeni ile çöplüğe dönmüştür Bu alanda engebeli arazilerde tarımsal alanda kullanılan aşırı su tüketimi sonucu erozyon ile toprak ve tarımsal ilaç taşınarak nehri tehdit etmektedir.”
Murat Nehri’nin tehlike altında olduğu raporlarla da ortaya koyulurken, gerekli önlemler alınmıyor. Atıkların gelişi güzel nehre bırakılması, kum-çakıl ocaklarının varlığı nehrin akışını bozuyor, kirli görüntü oluşturuyor.
Yetkililerin, nehrin kirletilmesi ve tahrip edilmesine karşı gerekli önlemleri alması gerekiyor.
MURAT NEHRİ HANGİ ŞEHİRLERDEN GEÇER?
Doğu Anadolu Bölgesi'nde Fırat ırmağının iki kolundan uzun olanı. Uzunluğu 722 km'dir.
Van Gölü'nün kuzeyinde, Ağrı (Karaköse) ilçesi Diyadin'den kaynak olarak başlayıp Aladağ'dan ve Muratbaşı Dağı'ndan çıkan kolların birleşmesiyle oluşur. Diyadin ovası'ndan geçip Ağrı (Karaköse) şehri yakınlarında Eleşkirt yöresinden gelen kolları aldıktan sonra güneybatıya doğru akarak Malazgirt Ovası'na gelir. Bingöl Dağları'ndan inen Hınıs Suyu'nu aldıktan sonra sert dirsekler çizerek Muş Ovası'na kuzeyden girer ve burada Nemrut Dağı'ndan gelen Karasu'yu alır. Bingöl’ün Solhan ve Genç İlçesinden, Batıya doğru akarak dar boğazlardan ve Palu önünden geçer. Soldan Elazığ Uluova'dan gelen Harinket Suyu'nu ve sağdan da Tunceli'nin Munzur-Peri Suyu'nu (en önemli kol) alarak Keban yakasında Fırat'ın öteki kolu Karasu Nehri ile birleşir. Keban Barajı, Murat Nehri'nin aşağı kesimini büyük bir göl haline getirmiştir. Nehir üzerinde Beyhan Barajı, Aşağı Kaleköy Barajı ve Yukarı Kaleköy Barajı yer alır.
MURAT NEHRİNİN BİNGÖL'DEKİ UZUNLUĞU NE KADAR?
Murat Nehri’nin Bingöl sınırları içerisindeki toplam uzunluğu ise 96 km’dir.
Abdulkadir BEĞSARI
