Malatya Turgut Özal Üniversitesinden Doç. Dr. Ayşe Biçer’in “Bitlis, Van ve Bingöl İllerindeki Bazı Jeotermal Suların Fiziksel Özellikleri ve Değerlendirilmesi” başlıklı çalışması, Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisinde yayımlandı.
Çalışmada, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Bingöl, Bitlis ve Van illerindeki jeotermal kaynaklar incelenerek fiziksel özellikleri ortaya koyulmaya çalışıldı.
Çalışma kapsamında; Bingöl’ün Kös, Karlıova Hacılar ve Yayladere Hasköy, Bitlis’in Çukur, Nemrut ve Ilıcakoy, Van’ın is Erciş, Çaldıran ve Gürpınar sıcak sularında araştırma yapan Doç. Dr. Ayşe Biçer, bu suların tektonik rejime bağlı olarak geliştiğini belirtti. Çalışmada, termal su kaynaklarının dağılımı ile fay arasında pozitif bir ilişki olduğu ifade edildi.
Biçer, çalışmasında, “Genelde sodyumlu, kalsiyumlubikarbonatlı, klorürlü, sıcak sular sınıfına giren kaynak suların sıcaklıkları 33 °C ile 80 °C arasında değişir ve elektrik üretimi için uygun değildir. Yine de bu sıcak sulardan, kaplıca ve balneolojik amaçlı ve daha çok konutların ısıtılmasında kullanılan şifalı su kaynaklarıdır” ifadelerine yer verdi.
Biçer, Bingöl’deki sıcak sularla ilgili şu bilgilere yer verdi:
“Bingöl, Doğu Anadolu'nun en önemli jeotermal potansiyeline ev sahipliği yapmaktadır. Bu jeotermal kaynaklar ağırlıklı olarak Doğu Anadolu Fay Zonu üzerinde yer almaktadır. Bingöl ilindeki ana jeotermal kaynaklar Kös Kaplıcası, Göynük Hacılar Kaplıcası ve Yayladere Hasköy Kaplıcaları’dır.
BİNGÖL KÖS KAPLICALARI: Bingöl Kös Kaplıcaları, Bingöl-Erzurum karayolunun 20. kilometresinde Ilıcalar ilçesine bağlı Kös köyünde yer almaktadır. Bölge önemli kaplıcalara ve kaplıca kültürüne sahiptir. Kaplıcalar kuzey-güney doğrultusunda uzanan Kös Çayı vadisinin batı yakasında veya vadi tabanında yer almaktadır. Kaplıca suları karbondioksit ve karbon gazı sularıdır.
Bingöl Kös Kaplıcaları mineral yönünden zengin hipertermal (36-45 ºC) sulardır. Kemik erimesine, diş çürümesine, şeker hastalığına, romatizmaya, siyatik hastalığına iyi gelir.
Yerinde içilebilir olmalarına rağmen tortu oranından dolayı şişelenemezler.
HASKÖY KAPLICALARI: Hasköy kaplıcaları, Bingöl'ün Yayladere ilçesinin yaklaşık 5 km güneyinde yer almaktadır. Bu sodyum suyu bikarbonat içerir. Su yaraları iyileştirir, yetersiz beslenmeye, idrar, böbrek hastalıklarına ve romatizmaya iyi gelir.
Hasköy kaplıcaları ayrıca yatıştırıcı ve yara iyileştirici özelliklere sahiptir. Hasköy termal kaplıcalar aynı zamanda fay kaplıcaları olarak da bilinir. 33 °C sıcaklığa ve pH değerine sahiptirler.
KARLIOVA HACILAR JEOTERMAL SUYU: Karlıova Hacılar Jeotermal Kuyusu, Karlıova ili Hacılar köyünün 30 km güneydoğusundadır. 62 °C su sıcaklığına, 7.1 pH değerine ve 35 L/sn debiye sahiptir.”
SICAK SULAR NERELERDE KULLANILABİLİR?
Doç. Dr. Ayşe Biçer, sıcak suların kullanılabileceği alanları şöyle sıraladı: “Elektrik üretimi için sıcaklığın 150 °C'den yüksek olması gerekir. Dolayısıyla Nemrut, Ilıcaköy, Erciş, Çaldıran, Kös ve Karlıova jeotermal sularının elektrik üretim potansiyeli bulunmamaktadır. Çünkü sıcaklıkları 150 °C'nin altındadır. Sıcaklıkları ısıtma için uygundur. Çukur, Gürpınar ve Hasköy jeotermal suları 40 °C'nin altında bir sıcaklığa sahiptirler, bu da onları turistik veya su kültürü amaçlı yapar.”
Biçer, sıcak suların sadece yöre halkı için değil, ılıcaların kaplıca yapılıp suların turistik amaçlı kullanılabileceğini ve konut, seracılık gibi ısınmada da kullanılabileceğini ifade etti.
Abdulkadir BEĞSARI
